Koorts
We spreken van koorts als de lichaamstemperatuur 38 graden of meer bedraagt. Van hoge koorts spreken we bij een temperatuur van 40 graden of meer. Het kind voelt warm aan. Het zweet en kan klappertanden. Soms klaagt het over pijn in het hoofd.
Wat doe je?
Bel de huisarts als het kind bij (hoge) koorts suffer wordt; bel ook bij een snelle ademhaling en/of als het kind onrustig wordt.
- leg het kind in een comfortabele positie
- leg een koude, natte washand op het voorhoofd
- zorg voor voldoende drinken
Je kunt een kinderpijnstiller volgens de bijsluiter geven om de koorts te laten dalen. Let op: het kind voelt zich dan vaak snel beter en wil de oude activiteiten weer oppakken, maar het is nog niet gezond. De koorts wordt kunstmatig onderdrukt. Koorts is een natuurlijke reactie van het lichaam op een infectieziekte. Ook ernstige infectieziekten, zoals nekkramp (hersenvliesontsteking), beginnen met koorts. Let daarom ook altijd op andere symptomen.
Misselijkheid
Aan misselijkheid kun je weinig doen. Soms kan braken verlichting geven. Leg het kind in een comfortabele positie en geef het rust. Als de misselijkheid binnen enkele uren niet minder wordt of overgaat, bel dan de huisarts of huisartsenpost.
Braken
Als een baby moet braken, houd het dan licht voorover, bijvoorbeeld over je schouder, met een doekje eronder. In die houding kan het braaksel gemakkelijk wegvloeien. Je helpt een kind door het in een gemakkelijke positie te laten knielen of te laten bukken met een kom of plastic zak binnen handbereik. Laat het na het braken de mond spoelen met koud water, hierdoor gaat de vieze smaak weg. Duurt de aanval langer dan twee uur, waarschuw dan de huisarts. Houd vooral bij baby's en jonge kinderen in de gaten dat ze niet uitdrogen.
Als er bloed in het braaksel zit, of als het zwart en korrelig is, wijst dit op een bloeding vanuit de maag. Bel dan 112.
Kiespijn
Een baby die tandjes begint te krijgen, kan pijn hebben. Je kunt de pijn verzachten met een koud kompres, een gekoelde bijtring of druppeltjes (verkrijgbaar bij drogist of apotheek). Een kind met hevige en kloppende kiespijn moet naar de tandarts. Meestal wijst deze hevige, kloppende kiespijn op een ontsteking en is een tandheelkundige behandeling vereist. Tijdelijk kun je de pijn wat verlichten met kinderpijnstillers volgens de bijsluiter. Een koud kompres op de pijnlijke kant van het gezicht kan de pijn ook verzachten.
Hoofdpijn
Kinderen geven vaak laat te kennen dat ze pijn in hun hoofd hebben. Soms helpt het al genoeg als je ze wat afleidt en troost. Maar als de pijn blijft aanhouden, laat het kind dan gaan liggen op een rustig, donker plekje. Laat het geen televisie of video kijken, of een computerspelletje doen. Het flikkerende beeld verergert de hoofdpijn.
Oorpijn
Oorpijn is een scherpe, stekende pijn en het kind heeft er veel last van. Het wordt hangerig en gaat dreinen (voortdurend huilerig zeuren of zeurend huilen). Als een baby niet op de zij wil liggen, kan dat een aanwijzing voor oorpijn zijn.
Wat doe je?
- leg het kind in een comfortabele positie en geef het een kinderpijnstiller
- laat het met het aangedane oor op een warm kussen liggen; dit kan de pijn wat verzachten
- als de pijn zonder minder te worden langer dan 3 dagen duurt of het kind heeft regelmatig last van oorpijn, moet de huisarts worden gebeld
Een specifieke vorm van oorpijn kan optreden bij het opstijgen en dalen van een vliegtuig en bij het rijden in een tunnel. Dit wordt veroorzaakt door een snelle luchtdrukverandering in de omgeving. Leer het kind dan de neus dicht te knijpen, de mond dicht te houden en dan net te doen of het de neus snuit. De oorpijn gaat dan meestal over. Soms helpt het zuigen op een snoepje ook.
Buikpijn
Rust kan bij buikpijn verlichting geven. Ook een wame doek kan voor vermindering van de pijn zorgen. Laat het kind bij hevige buikpijn in een comfortabele positie liggen. Meestal zoekt het kind een positie waarin het lekker ligt. Pijn in de onderbuik is meestal ernstiger dan pijn rond de navel, hoewel het voor de meeste kinderen moeilijk aan te geven is waar de pijn precies zit. Vaak doet de hele buik pijn.
Bel de huisarts als de buikpijn langer dan een uur aanhoudt, of als de buikpijn in aanvallen plaatsvindt waarbij het kind niet stil kan liggen.
Diarree
Diarree is iets anders dan een enkele keer wat brijige ontlasting. Men spreekt over diarree als het kind meer keren achtereen dunne tot waterdunne ontlasting heeft. Vooral bij baby's en jonge kinderen moet bij diarree goed opgelet worden dat het kind niet uitdroogt, zeker wanneer er sprake is van waterdunne ontlasting. Diarree in combinatie met braken geeft in korte tijd veel vochtverlies en grote kans op uitdroging. Laat het kind veel drinken, maar vooral bij misselijkheid, in kleine hoeveelheden per keer. Geef bijvoorbeeld elke 5 minuten een paar eetlepels. Geef het kind iets te drinken wat het lekker vindt, af en toe een waterijsje kan ook. Geef echter geen koolzuurhoudende dranken of (onverdunde) appelsap. Appelsap kan diarree veroorzaken. Zo nodig kan ook ORS (junior) gegeven worden: verkrijgbaar bij de apotheek. Geef ORS (Oral Rehydration Salts/Solution) zolang de ontlasting waterdun is. Wanneer de eetlust terug komt, kan het weer eten. Geef bij buikkrampen echter kleine porties per keer. Rust nemen is goed voor het spijsverteringskanaal.
Uitdroging
Het kind heeft dorst, het heeft een droge mond. Het heeft weinig energie. Het kan suf zijn. Als het huilt heeft het weinig tranen. Het kind plast niet of weinig, de plas is donker.
Wat doe je?
- waarschuw de huisarts
- geef ORS of kokoswater
Allergieën
Allergische reacties - overgevoeligheidsreacties - kunnen zich op veel manieren voordoen. Verschijnselen die kunnen wijzen op een allergie zijn hangerigheid, zweten, rillen, hoofdpijn, misselijkheid, braken, buikpijn, benauwdheid, maar ook druk en agressief gedrag. De klachten ontstaan of verergeren nadat het kind in contact is gekomen met de stof, waar het allergisch op reageert.
De meeste allergieën ontwikkelen zich tijdens de eerste levensjaren. Een uitzondering hierop is de koemelkallergie. Baby's vertonen die wanneer ze met kunstvoeding in aanraking komen. Vaak begint dit met huilen na de voeding (buikkrampen) gevolgd door braken. Wanneer bovengenoemde verschijnselen geregeld voorkomen bij een kind, moet je de huisarts bellen voor verder onderzoek en behandeling.
Lichte allergische huidreacties als gevolg van contact met planten of chemische stoffen, kun je behandelen door een koud nat washandje of lapje te leggen op de contactplaats. De huid is op die plaats meestal vlekkerig rood en jeukt. Voorkom krabben of wrijven. Ga naar de huisarts of huisartsenpost als de huid gaat zwellen.
Een extreme allergische reactie is de anafylactische shock. Er ontstaat benauwdheid en het kind raakt in shock als reactie van het lichaam op het in contact komen met de 'giftige' stof. Bel 112 bij niet-alert zijn, bewusteloosheid en/of hevige benauwdheid. Het meest beducht hierop moet je zijn bij insectensteken, maar een kind kan ook heftig reageren op medicijnen of op pinda's. Kinderen met een allergie hebben soms een adrenalinepen bij zich.
